Projektowanie schodów wewnętrznych to zadanie, które wymaga precyzji i znajomości odpowiednich norm. Właściwe wymiary stopni schodowych mają kluczowe znaczenie nie tylko dla komfortu użytkowania, ale przede wszystkim dla bezpieczeństwa domowników. Źle zaprojektowane schody mogą prowadzić do potknięć i upadków, a w konsekwencji do poważnych obrażeń. W tym artykule skupimy się na jednym z najważniejszych parametrów schodów – wysokości stopni – oraz na tym, jak dostosować ją do obowiązujących w Polsce norm.
Polskie normy dotyczące wymiarów schodów wewnętrznych
Projektowanie schodów w Polsce regulowane jest przez normy budowlane, w szczególności przez Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Dokument ten określa minimalne wymagania dotyczące wymiarów schodów wewnętrznych, zapewniające bezpieczeństwo i wygodę użytkowania.
Zgodnie z polskimi normami, wysokość stopnia w budynkach mieszkalnych nie powinna przekraczać 19 cm. Jest to maksymalna dopuszczalna wysokość, która zapewnia komfort i bezpieczeństwo użytkowania. W praktyce zaleca się projektowanie stopni o wysokości między 15 a 17 cm, co gwarantuje optymalny komfort podczas korzystania ze schodów.
Minimalna wysokość stopnia według polskich norm wynosi 14 cm. Stopnie niższe mogą powodować dyskomfort i zwiększać ryzyko potknięcia, szczególnie podczas schodzenia. Należy również pamiętać, że wszystkie stopnie w jednym biegu schodowym powinny mieć jednakową wysokość – różnice nie mogą przekraczać 0,5 cm.
Ciekawostka: Badania ergonomiczne wykazały, że najwygodniejsze schody to takie, w których iloczyn wysokości stopnia i głębokości (szerokości) wynosi około 46-47 cm. Ta zasada, znana jako „reguła kroku”, pomaga projektować schody dopasowane do naturalnego rytmu chodzenia człowieka.
Wysokość stopni schodowych – wymagania i zalecenia
Wysokość stopnia schodowego, zwana również podstopnicą, to pionowa odległość między dwiema kolejnymi płaszczyznami poziomymi stopni. Jest to jeden z najważniejszych parametrów wpływających na wygodę i bezpieczeństwo użytkowania schodów.
Jak już wspomnieliśmy, maksymalna wysokość stopnia w budynkach mieszkalnych według polskich norm wynosi 19 cm. Jednak wartość ta może się różnić w zależności od przeznaczenia budynku:
- Budynki mieszkalne i użyteczności publicznej: maksymalnie 17,5-19 cm
- Budynki produkcyjne i magazynowe: maksymalnie 21 cm
- Schody zewnętrzne: maksymalnie 15 cm (zalecane)
- Schody pomocnicze i techniczne: maksymalnie 20-25 cm
Warto pamiętać, że niższe stopnie są wygodniejsze, ale zajmują więcej miejsca, ponieważ wymagają większej liczby stopni do pokonania tej samej wysokości. Z kolei wyższe stopnie pozwalają zaoszczędzić przestrzeń, ale są mniej komfortowe w użytkowaniu, szczególnie dla osób starszych czy dzieci.
Jak zmierzyć wysokość stopnia
Prawidłowy pomiar wysokości stopnia jest kluczowy dla zapewnienia zgodności z normami. Aby dokładnie zmierzyć wysokość stopnia, należy:
1. Użyć poziomicy do wyznaczenia linii poziomej na górnej powierzchni stopnia.
2. Zmierzyć pionową odległość od tej linii do górnej powierzchni następnego stopnia.
3. Powtórzyć pomiar dla kilku różnych stopni, aby upewnić się, że wysokość jest jednakowa w całym biegu.
Jeśli projektujemy schody od podstaw, wysokość pojedynczego stopnia obliczamy dzieląc całkowitą wysokość kondygnacji przez planowaną liczbę stopni. Na przykład, jeśli wysokość między kondygnacjami wynosi 280 cm, a chcemy mieć 17 stopni, to wysokość każdego stopnia wyniesie: 280 cm ÷ 17 = 16,47 cm.
Pozostałe kluczowe wymiary schodów
Chociaż wysokość stopnia jest niezwykle istotna, to projektując schody zgodne z normami, musimy wziąć pod uwagę również inne parametry:
Szerokość stopnia (głębokość) – według polskich norm minimalna szerokość stopnia w budynkach mieszkalnych powinna wynosić 25 cm, a zalecana wartość to 28-30 cm. Szerokość stopnia mierzy się w linii biegu schodów.
Szerokość biegu schodowego – minimalna szerokość biegu w budynkach jednorodzinnych to 80 cm, a w budynkach wielorodzinnych – 120 cm. Szerszy bieg zapewnia większy komfort i bezpieczeństwo, szczególnie gdy dwie osoby mijają się na schodach.
Liczba stopni w jednym biegu – według polskich norm, w jednym biegu schodów nie powinno być więcej niż 17 stopni. Jeśli potrzebna jest większa liczba stopni, należy zastosować spocznik pośredni.
Zasada wygody i bezpieczeństwa
Przy projektowaniu schodów warto kierować się tzw. wzorem Blondela, który określa zależność między wysokością a szerokością stopnia:
2h + s = 60-65 cm
gdzie:
– h – wysokość stopnia (podstopnica)
– s – szerokość stopnia (stopnica)
Wzór ten zapewnia, że schody będą dostosowane do naturalnego kroku człowieka. Na przykład, jeśli wysokość stopnia wynosi 17 cm, to jego szerokość powinna wynosić około 26-31 cm.
Warto wiedzieć: Stopnie o mniejszej wysokości (14-16 cm) są szczególnie polecane w domach, gdzie mieszkają osoby starsze lub dzieci, dla których pokonywanie wysokich stopni może być problematyczne.
Projektowanie schodów zgodnych z normą
Projektując schody wewnętrzne zgodne z polskimi normami, warto kierować się kilkoma praktycznymi wskazówkami:
1. Zawsze rozpoczynaj projektowanie od określenia całkowitej wysokości, jaką mają pokonać schody (wysokość kondygnacji).
2. Określ dostępną przestrzeń na schody, biorąc pod uwagę nie tylko rzut poziomy, ale również przestrzeń nad schodami (minimalna wysokość nad schodami to 200 cm).
3. Oblicz wstępną liczbę stopni, dzieląc wysokość kondygnacji przez optymalną wysokość stopnia (np. 16-17 cm).
4. Dostosuj wymiary, aby spełnić wzór Blondela i zachować zgodność z normami.
5. Pamiętaj o jednakowej wysokości wszystkich stopni w jednym biegu – różnice mogą prowadzić do potknięć.
6. Zapewnij odpowiednie oświetlenie schodów, co znacząco wpływa na bezpieczeństwo użytkowania.
Typowe błędy przy projektowaniu schodów to przede wszystkim zbyt wysokie stopnie, nierówna wysokość stopni w jednym biegu oraz zbyt wąskie stopnie, szczególnie w schodach zabiegowych. Unikaj również projektowania schodów bez poręczy lub z niewystarczającą ilością miejsca nad głową.
Rozwiązania dla nietypowych przestrzeni
Nie zawsze mamy do dyspozycji idealną przestrzeń do montażu schodów. W przypadku ograniczonego miejsca możemy rozważyć kilka alternatywnych rozwiązań:
Schody zabiegowe – pozwalają na zmianę kierunku biegu bez konieczności stosowania spocznika. Przy projektowaniu schodów zabiegowych należy pamiętać, że szerokość stopni mierzy się w odległości 40 cm od wewnętrznej krawędzi biegu (tam gdzie stopnie są najwęższe). W tym miejscu szerokość stopnia nie powinna być mniejsza niż 25 cm.
Schody kręcone – zajmują mniej miejsca, ale są mniej wygodne w użytkowaniu. Minimalna szerokość stopnia w najwęższym miejscu (przy słupku centralnym) powinna wynosić 15 cm, a szerokość biegu – minimum 80 cm.
Schody jednobiegowe ze zmiennym kątem nachylenia – rozwiązanie, w którym górna część schodów może mieć inny kąt nachylenia niż dolna. Należy jednak pamiętać, że wszystkie stopnie w jednym odcinku muszą mieć jednakową wysokość.
Jeśli przestrzeń jest bardzo ograniczona, można rozważyć zastosowanie schodów typu „gęsia stopka” lub schodów z naprzemiennymi stopniami. Takie rozwiązania są jednak mniej wygodne i powinny być stosowane tylko w wyjątkowych przypadkach, np. jako schody prowadzące na poddasze nieużytkowe.
Niezależnie od wybranego rozwiązania, zawsze priorytetem powinno być bezpieczeństwo użytkowników. Nawet w przypadku nietypowych przestrzeni starajmy się, aby wysokość stopni była jak najbardziej zbliżona do optymalnej wartości 15-17 cm.
Projektowanie schodów wewnętrznych zgodnych z polskimi normami wymaga dokładności i znajomości przepisów. Prawidłowa wysokość stopni, mieszcząca się w przedziale 14-19 cm (optymalnie 15-17 cm), zapewnia komfort i bezpieczeństwo użytkowania. Pamiętajmy, że wszystkie stopnie w jednym biegu powinny mieć jednakową wysokość, a ich wymiary powinny być dostosowane do wzoru Blondela. Przestrzeganie tych zasad pozwoli stworzyć schody, które będą nie tylko zgodne z normami, ale przede wszystkim wygodne i bezpieczne dla wszystkich domowników.